Mystiek in de Dode Zeerollen

Een nieuwe vorm van religie

Na de Romeinse verwoesting van de stad Jeruzalem ontstond vanuit de ruïnes van de tempel een nieuwe Israëlitische identiteit. Het volk van Juda verspreidde zich over het hele Midden Oosten, Azië en Europa en zij werden Joden genoemd, afgeleid van “mensen uit Juda”. De kennis die de profeten en priesters eeuwenlang van vader op zoon hadden doorgegeven, dreigde zonder de aanwezigheid van tempel en priesters te verdwijnen.

Het is de leiders van het volk echter gelukt om zich aan de frequente en turbulent politieke machtswisselingen in Jeruzalem aan te passen en zij wisten het leiderschap veilig te stellen. Deze “Wijzen” (Chachamiem) beseften dat er een nieuwe manier nodig was om de eeuwenoude leer van de profeten en de priesters te bewaren. Zij besloten de oude kennis te integreren in de religieuze wetten en richtlijnen, binnen de “Halacha”*. Ook zorgden zij er voor dat er in elke generatie een aantal wijzen waren die de gecodeerde informatie konden ontcijferen en deze kennis konden doorgeven.

* De Halacha is het totaal van goddelijke en rabbijnse wetgeving die gefundeerd is in de Torah en opgetekend in de Rabbijnse literatuur vanaf de 4e eeuw v. Chr. tot vandaag. Het Hebreeuwse woord halacha is afgeleid van de woordstam van lopen of gaan, halach, waarmee wordt gesuggereerd dat dit weg is die joden dienen te belopen of te begaan.

Romeinse verwoesting van de stad Jeruzalem

Coderen van oud kennis

Hoe is deze kennis van de profeten en priesters nu in de halachische wetgeving gecodeerd? Elke joods feestdag en ieder gebed of ritueel is gebaseerd op de verborgen kennis die bekend staat onder de gezamenlijke naam Torat Ha-Niestar (leer van het verborgen) of Torat Ha-Sod (leer van het geheim).

Onder deze namen bestaan verschillende tradities: “Maáse Beresjit”, “Maáse Merkava”, en “Heichalot”. Rond de 13e eeuw was ook de naam “Kabbala” bekend geworden, wat ontvangst betekent. Het duidt op een traditie van kennis die van generatie op generatie overgedragen wordt. In de woorden van de kabbalisten kan de geheime kennis alleen ontvangen worden door “een begripvolle en verstandige leerling die de wijsheid ontvangt van een bevoegde leraar of gids”.

De methode van de Wijzen

Om de informatie veilig te stellen besloten de Wijzen de literatuur van de tempelpriesters in te korten en te censureren. De enige toegestane teksten die overbleven waren de 24 boeken van de Tanach. Alle andere teksten waren van nu af aan streng verboden. Wie zich hier toch mee bezig hield zou zijn plek in de hemel verspelen en zijn ziel verliezen!

Maar waarom besloten de wijzen tot zo’n streng verbod?

Er waren twee belangrijk redenen voor het verbergen van de kennis en het censureren van de priesterliteratuur. Ten eerste was het nodig om na het verlies van Jeruzalem en de tempel aan de Israelitische wet en het geloof een andere vorm te geven. Voorheen vormden de tempel, de priesters en het Sanhedrin (gerechtshof en studiecentrum) een eenheid die vanuit Jeruzalem spiritueel en wettelijk leiding gaf aan het volk. Nu moesten deze worden vervangen door een “mobiele” versie van het geloof, een versie die niet beperkt werd door een heilig plaats (Tempel) en een heilig tijd (priesters kalender) maar die overal waar het volk was meegedragen kon worden. Om een nieuwe traditie te vestigen moest men de oude traditie laten verdwijnen. De Wijzen hebben een nieuwe kalender ingesteld, geen zonnekalender zoals de priesters in de tempel volgden en ook geen maankalender zoals de Hellenistische kalender, maar een zeer gecompliceerde combinatie van de twee, die alleen door de Wijzen berekend kon worden. De tempel was niet meer nodig als een “nationale agenda” voor feestdagen, rituelen en bijeenkomsten. De geschreven teksten waren nu beperkt tot 24 rollen, de rest van de leer lag besloten in de mondelinge traditie.

De tweede reden voor het verbergen van de kennis vormt tevens een deel van de kennis zelf, namelijk dat het verborgen moest blijven tot het moment dat de mens als individu en de mensheid als geheel een bepaalde ontwikkelingsfase had bereikt. Het is onmogelijk om dit kort en op de juiste manier uit te leggen. Hierover is op deze site meer te lezen.

De teksten uit de grotten van Qumran stellen ons in staat de ontwikkeling van de mystieke traditie beter te begrijpen. De Dode Zeerollen vertellen het verhaal van priesters en engelen die bij elkaar komen om samen het verbond tussen hemel en aarde te bewaken en te versterken. Dat doen ze ieder in hun eigen werkelijkheid, de engelen in de hemel en de priesters op aarde.

De Heilig Plaats (tempel), de Heilig Tijd (kalender) en de Heilige Taal vormen zo het driehoekig fundament van een methode om van de aardse materiele werkelijkheid naar de hogere spirituele werelden van de engelen te kunnen klimmen. Elke handeling en elke gedachte in onze wereld heeft een consequentie en een parallelle handeling in de hogere werelden. Elk gebeurtenis die wij in ons werkelijkheid observeren heeft zijn oorsprong in een hogere spirituele werkelijkheid / wereld.

Met het verbod van de wijzen om de externe (apocriefe) teksten te gebruiken was er een eind gekomen aan de priesterestraditie zoals die in de tempel werd uitgeoefend en zijn de drie fundamenten van de priesterestraditie voor een deel in de nieuwe traditie van de wijzen
geïntegreerd.
Het was een geleidelijk proces dat begon rond het optreden van de Hellenistische priesters rond 175 v. Chr., maar raakte in een versnelling na de verwoesting van de tempel in het jaar 70.

Waar gaat de verborgen leer over?

Het antwoord op deze vraag is een uitnodiging om op onderzoek te gaan naar de aller-diepste kern van de menselijke ziel. Volgens de verborgen leer is die kern een Goddelijke vonk, een allesomvattend bewustzijn en daarmee ook de reden voor het menselijk bestaan.

De verborgen leer (of de leer van het verborgene) is bedoeld om ons bijzondere vaardigheden te laten ontwikkelen. Dat kunnen wij doen door de werkelijkheid bewust te observeren en te analyseren. Doen wij dat dagelijks dan ontwikkelen we een andere kijk op ons eigen leven.

De traditie van de verborgen leer is gebaseerd op nuchtere en zorgvuldige observatie. Mystieke ervaringen komen in het uitoefenen van de traditie geregeld voor, maar de joodse mysticus zal deze mystieke ervaring gebruiken om zijn observaties te onderzoeken. De mystieke ervaring is voor hem een basis voor de verdieping van zijn kennis en niet een doel op zich.

.

Rabbijn Yehuda Ashlag

Rabbijn Yehuda Ashlag, een van de grootste kabbalisten van de 20ste eeuw, legt dit zo uit:

“Deze wijsheid, of verborgen leer, is niet meer of minder dan een systeem van wortels (connecties of links) die in een bepaalde (causale) volgorde via vooraf bepaalde regels leiden tot een duidelijk en verheven doel. Dat doel is het ontdekken van de Schepper in onze werkelijkheid. Het is een niet altijd even gemakkelijk ontwikkelingsproces die de gehele mensheid moet doormaken. Het begon met enkele bijzondere profeten en wijzen per generatie, maar de leer wordt steeds toegankelijker voor een breder publiek naarmate de mensheid zich ontwikkelt”